جامعه - چند سالی است تب کافیشاپداری در شهرهای بزرگ ایران بالا گرفته و برخی فعالان صنف کافیشاپ و صنفهای وابسته هم با دیدن این اشتیاق روزافزون، اقدام به برگزاری دورههای کوتاهمدت مهارتهای این حرفه کردهاند.
دورههایی که بیشتر آنها بدون هماهنگی با مسئولان صنفی و دولتی در حال برگزاری است. با جستوجویی ساده در فضای مجازی متوجه میشوید این روزها چند مؤسسه در این زمینه فعال شدهاند؛ البته اگر بتوان عنوان مؤسسه را برای این آموزشگاههای بدون مجوز به کار برد.
4 روز آموزش، 10 میلیون هزینه
امروزه بیشتر آموزشگاههای کافیشاپداری، دورههای خود را با عنوان آموزش باریستا برگزار میکنند؛ با توسعه کافیشاپها، مهارتهای مختلف مربوط به این حرفه، بخصوص در کافیشاپهای بزرگ، از یکدیگر مجزا شده و جنبه تخصصی به خود گرفتهاند. در این میان، باریستا هم در واقع کسی است که میتواند انواع نوشیدنیهای گرم و سرد را آماده کند؛ چیزی شبیه همان قهوهچیهای قدیم.
در گذشته، آموزش کافیشاپداری، بهعنوان زیرمجموعه آموزشهای هتلداری در ایران برگزار میشد. اما وقتی مهارتهای مختلف در برخی کافیشاپها از یکدیگر مجزا شدند، آموزشدهندگان این حرفه هم، دورههای آموزشی این مهارتها را از یکدیگر جدا کردند. به نحوی که امروزه دورههای باریستایی، پخت کیک و شیرینی، تزئین قهوه با فوم شیر یا اصطلاحا لتهآرت و آماده کردن نوشیدنیهای سرد به صورت جداگانه برگزار میشود. در بین آموزشگاههای مختلف کافیشاپداری، نرخ شهریه و تعداد کلاسهای مهارتهای مربوط به این حرفه، بسیار باهم متفاوت است.
در این میان، برخی هستند که تنها سه دوره آموزشی باریستایی، لتهآرت و قهوههای دمی را برگزار میکنند و مبلغی حدود چهار میلیون تومان از هنرجو میگیرند و برخی هم هستند که با جدا کردن آموزشهای پایهای و پیشرفته مهارتهای مختلف و با برگزار کردن چند دوره، بیش از ده میلیون تومان دریافت میکنند. البته هیچکدام از این دورههای میلیونی، بیش از چهار روز طول نمیکشد. این تفاوتها نشان میدهد هیچ عرف و قاعده مشخصی درباره تعداد کلاسها و نرخ شهریهها در میان این آموزشگاهها وجود ندارد. جالب این که هر کدام از مسئولان این مؤسسات در گفتوگو با ما صرفا کار خود را تأیید و دیگران را به دروغگویی و کلاهبرداری متهم میکنند. این مساله بیسامانی گستردهای را در فعالیتهای این مؤسسات به تصویر میکشد.
اسکندر آزموده، رئیس اتحادیه صنف بستنی، آبمیوه و کافیشاپ تهران از فعالیت چند ساله این آموزشگاهها اطلاع دارد، ولی تنها فعالیت یکی از آنها را تأیید میکند. آزموده تأکید میکند برخورد با این فعالیتها جزو وظایف این اتحادیه نیست، ولی به همه کسانی که برای اخذ پروانه کسب به این نهاد مراجعه میکنند، توصیه میکند در صورت تمایل به شرکت در دورههای آموزشی، فقط به همان آموزشگاه مراجعه کنند.
کلاهبرداری از هنرجویان
«با مشورت مسئول آموزشگاهی که در آن ثبتنام کردم، دستگاه ساخت قهوه خریدم، اما چند ماه بعد متوجه شدم سرم کلاه رفته چون به جای دستگاه نو، دستگاه کارکرده به من فروخته بودند.» این درد یکی از هنرجویان دورههای آموزش باریستا است. او که سهیل نام دارد، میگوید چنین اتفاقاتی برای خیلی از همدورهایهایش افتاده است. او تأکید میکند با این که هشت میلیون تومان برای شرکت در کلاسهای آموزشی هزینه کرده، ولی تمام مهارتها را در محیط کار یاد گرفته است، نه در این کلاسها.
سیاوش، یکی دیگر از هنرجویان معتقد است یک هنرجو در سه چهار روزی که در این کلاسها شرکت میکند، مهارت خاصی یاد نمیگیرد که بتواند از آن در محیط کار استفاده کند. او که چند سالی است در یک کافه مشغول به کار است، میگوید هنرجویان بسیاری را میشناسد که یا اصلا نتوانستهاند وارد این حرفه شوند یا وقتی با حقوقهای پایین این شغل مواجه شدند، سرخورده شده و این کار را رها کردهاند.
قهوهچی با مدرک خیالی از اروپا
بررسیها درباره مؤسسات آموزش کافیشاپداری نشان میدهد بیشتر آنها ادعا میکنند به هنرجویان خود از طرف نهادهای تخصصی اروپایی مدرک میدهند. نکته قابل توجه این است که این ادعا از سوی افرادی مطرح میشود که غالبا خود را ملزم به دریافت مجوز از نهادهای رسمی داخل کشور نمیدانند.
بازارگرمی برای فروش اجناس خاص
از صحبتهای گوناگون مسئولان مؤسسات آموزش کافیشاپداری میتوان نتیجه گرفت اصولا این افراد بیشتر بهدنبال جذب کسانی هستند که میخواهند کافیشاپی جدید تأسیس کنند، نه کسانی که صرفا میخواهند یک باریستا باشند. برخی هنرجویان این مؤسسات بیان میکنند بسیاری از مسئولان این کلاسها، فعالان صنفهای وابسته به کافیشاپ، مانند واردکنندگان قهوه یا تجهیزات بوده و با برگزار کردن این کلاسها، بهدنبال جذب مشتریهای جدید برای محصولات خود هستند.
جالب این که بعضی از این آموزشگاهها، کلاس مدیریت کافیشاپ هم برگزار میکنند و در آن مسائلی مانند خرید تجهیزات، تنظیم منو و امور مالی را به هنرجوی خود یاد میدهند و هزینه جداگانهای را از او دریافت میکنند. آموزشگاههایی که این کلاس را برگزار نمیکنند، میگویند از نظر آنها مدیریت کافیشاپ امری کاملا تجربی است و چیزی نیست که بتوان آن را در یک کلاس آموزش داد، اما اطمینان میدهند اگر هنرجویشان بخواهد یک کافیشاپ تأسیس کند، او را در این زمینه یاری میدهند و افراد معتبری را برای خرید قهوه و تجهیزات و طراحی دکور به او معرفی خواهند کرد. صحبتی که ما را بیشتر به این نتیجه میرساند که بسیاری از مسئولان این آموزشگاهها، فعالان صنفهای وابسته به کافیشاپ هستند.